tu jesteś:   STRONA GŁÓWNA
Poznaj Tatry
NATURA
   Zielony Świat Tatr
   Zwierzęta Tatr
   Klimat, Skały i Wody
   Kronika wydarzeń przyrod.
KULTURA
   Historia
   Etnografia
Filmy edukacyjne
AUDYCJE RADIOWE
ATLAS ROŚLIN
ATLAS GRZYBÓW
ATLAS ZWIERZĄT
PANORAMY TATR
INNE GÓRY
BLOG / NEWSY
WSPÓŁPRACA


Kronika wydarzeń przyrod.
Z życia roślin - wiosna 2009
Życie pod śniegiem i po śniegu

Różnie już z zimą pod Tatrami bywało. O zawirowaniach klimatycznych pisał w XIX wieku w swojej Kronice parafialnej ksiądz Józef Stolarczyk, pisaliśmy również i my w kolejnych numerach „Tatr”. Trzeba jednak przyznać, że w tym roku śniegu napadało wyjątkowo dużo. Dla roślin większe znaczenie ma jednak nie to, ile go jest, ale kiedy stopnieje.

strona: 1/2    1 2 

Uderzający jest kontrast warunków śniegowych w porównaniu z zeszłoroczną zimą. Zanotowaliśmy wówczas kolejne wczesne rekordy kwitnienia roślin. Wystarczy wspomnieć o krokusach, których kwiaty pojawiły się pod koniec lutego na Polanie Chochołowskiej. Tym razem wszystko wskazuje na to, że termin ich kwitnienia będzie co najmniej o 6 tygodni późniejszy. A jeszcze 8 lutego, w setną rocznicę śmierci Mieczysława Karłowicza, turyści udający się przez Dolinę Jaworzynki pod kamień upamiętniający wielkiego kompozytora, mogli cieszyć się widokiem goryczek wiosennych. Dwa dni później śnieg na wiele tygodni przykrył je grubą warstwą.

„Pada śnieg puszysty, biały, miękki – pada śnieg, srebrzysty niby len... pada śnieg, mkną płatki jak motyle – ziemia jest jak biały nieba brzeg...” te słowa piosenki Biały boston Andrzeja Własta  najlepiej opisują zimę  2008/09. Opad za opadem następował od połowy grudnia aż po kalendarzową wiosnę, ze stosunkowo małą przerwą na tzw. warszawskie ferie. Zwłaszcza marcowy przyrost pokrywy śnieżnej przypomina trochę sytuację z roku 2000, gdy lawiny poczyniły kilkuhektarowe wyrwy w drzewostanie i oczyściły w żlebach swe prastare tory. W drugiej połowie marca potężne lawiny zeszły m.in. w Dolinie Żarskiej i Raczkowej. Skutki pierwszego wyraźnego wiosennego ocieplenia dadzą nam odpowiedź, czy sugerowana analogia jest trafna. Dopiero po zniknięciu śniegu będzie można oszacować dokładnie wpływ lawin na las. Lecz dopóki to nie nastąpi, przypomnijmy sobie, w jaki sposób mogą dotrwać do wiosny rośliny dna lasu. Teraz ich wielkim sprzymierzeńcem jest właśnie obfita warstwa śniegu. Nie pozwala na nadmierne przemarzanie gruntu i mrozowe uszkodzenie tkanek roślin. Przy odpowiedniej miąższości pokrywy, nawet gdy temperatura powietrza na otwartej przestrzeni opadnie do minus kilkunastu stopni, pod śniegiem, tuż przy gruncie wynosi około zera. W takich okolicznościach odpowiednio przystosowane osobniki mogą spokojnie nie tylko wegetować, lecz również się rozwijać. W naszej leśnej florze rośliny jednoroczne stanowią jedynie kilkanaście procent  i przeżywają zimową porę w postaci nasion. Nazywamy je terofitami. Inne, zwane geofitami, których nadziemne części obumierają, przeżywają zimę w całości pod ziemią w postaci kłączy, korzeni i pędów. Na przykład kokoryczka wielkokwiatowa wykazuje dużą wrażliwość  podziemnych części na wielkość zagłębienia w gruncie. Gdy są rozlokowane za płytko, pąki kłączy wrastają głębiej w glebę, a gdy przysypane są zbyt grubą warstwą ziemi, przemieszczają się ku górze, by rozprzestrzeniać się na optymalnej dla siebie głębokości. Gwiazdnica gajowa również wykazuje geotropizm dodatni, a dotyczy on zimujących pędów pokrytych łuskowatymi liśćmi, które wychylają się na powierzchnię i w pełni rozwijają dopiero wiosną. Podobnie funkcjonują zawilce, kokorycze czy piżmaczek wiosenny. U około połowy naszych roślin zimujące pąki ulokowane są na powierzchni gruntu, osłonięte tylko śniegiem. Zwiemy je hemikryptofitami. Do tej grupy zaliczają się np. poziomki, maliny, mniszek, przywrotniki, bodziszki, turzyce. Pewna liczba roślin, na ogół o karłowatym pokroju, przeczekuje zimę, zachowując pędy, pąki oraz część liści nad powierzchnią gleby, również korzystając z ochrony śniegu. Zaliczamy do nich np. borówki, gruszyczki, widłaki, przetaczniki, wrzos. Noszą one miano chamefitów. Odrębną grupę stanowią tzw. fanerofity, a mianowicie drzewa i krzewy, których zimujące pąki są znacznie wyniesione nad powierzchnię gruntu i pokrywę śniegu, a drzewa iglaste (z wyjątkiem modrzewia) zachowują zimą aparat asymilacyjny.

Czy chcąc przetrwać ten najtrudniejszy okres w roku, wystarczy tylko skryć się  pod „białą pierzyną”? Niestety, trzeba mieć jeszcze trochę szczęścia. To, co dobre dla roślin, sprzyja także ich konsumentom. Liczna grupa różnych zwierząt, łącznie z ssakami, buszuje pod śniegiem, wyjadając pożywne nasiona i smakowite bulwy, kłącza, cebulki itp. Niejednokrotnie zdarza się, że gryzonie ostrugują młode buki z kory i miazgi aż do wysokości zalegania śniegu. Im grubsza pokrywa, tym rozleglejsze uszkodzenia. Jednak w naszych lasach więcej korzyści płynie ze stabilnej, umiarkowanie głębokiej pokrywy śnieżnej, zwłaszcza ze względu na zachowanie właściwej wilgotności gleby.


Zima to najlepsza pora do usunięcia wyciętych świerków z powierzchni przeznaczonych do nasadzeń związanych z przebudową gatunkową. Dzięki pokrywie śnieżnej minimalizuje się uszkodzenia gleby i runa leśnego, jakie powoduje wyciągane drewna z lasu. Poza tym nie są one narażone na atak korników. W tym sezonie „zerwano” z lasu ponad 5 tys. m sześc. drewna. Warto przypomnieć, że w niektórych rejonach Tatrzańskiego Parku Narodowego na siedliskach właściwych dla jodeł (w mniejszym stopniu dla buków), wprowadzone niegdyś świerki oddziałują na glebę nawet do głębokości kilkudziesięciu centymetrów w sposób bardzo zakwaszający i nasilający procesy bielicowania. W najbardziej niekorzystnych przypadkach taki układ może prowadzić do powstawania wtórnych bielic. Bywa, że następuje tak znaczna degradacja siedliska, że można mylnie uznać dany teren za typowy dla świerczyn. Znaczny obszar tatrzańskiego dolnego regla wykazuje takie właśnie cechy i wymaga wielu dziesiątków lat regeneracji oraz przywracania cech naturalnych.

1 2 
strona: 1/2    1 2 
«« Powrót do listy
    Drukuj     Wyślij znajomemu    Ilość odwiedzin   9363

POZNAJ TATRY Copyright © MATinternet s.c. - Z-NE.PL - ZAKOPANE 1999-2024  ::  13706143 odwiedzin od 2007-01-09   ONLINE: 2